İslamiyet Öncesi Türk Tarihi – Türk Adının Anlamı
2023 KPSS Tarih konu anlatımlarımıza başlıyoruz. İslamiyet Öncesi Türk Tarihi 1 başlığı altında işleyeceğimiz bu dersimizde Orta Asya’nın iklimi ve coğrafi özellikleri, İlk Türk kültür merkezleri, Türk adının anlamı ve Türkiye adı, Ana Yurtta yaşam ve göçler konusuna değineceğiz.
Orta Asya’nın İklimi ve Coğrafi Özellikleri
Türklerin ana yurdu Orta Asya olarak bilinir. Orta Asya, kıtanın merkezinde bulunması ve denize uzaklık gibi sebeplerden dolayı sert karasal iklimin görüldüğü bir yerdir.
Türklerin ana yurdu Orta Asya’dır. Orta Asya’nın kuzeyinde Sibirya, güneyinde Hindikuş ve Karanlık Dağları, doğusunda Kingan Dağları ve batısında Hazar Denizi vardır. Genel olarak bu bölge kurak ve tarıma uygun olmayan bir alandır.
İlk Türk Kültür Merkezleri
- Anav: Orta Asya’nın en eski kültürüdür. Türk kültüründe önemli bir yer olan ‘’At’’ ilk kez bu kültürde görülmüştür.
- Afanesyova: En eski Türk kültürüdür.
- Andronova: Türk kültürüne en çok benzeyen ve Orta Asya’da yayılma alanı en geniş kültürdür. Tunçtan ve altından yapılmış eşyalara ilk defa bu kültür alanında rastlanır. Türk kültürü için önemli bir yeri olan at, binek ve yük hayvanı olarak kullanılmıştır.
- Kelteminar: Hayvancılık ve avcılığın yapıldığı kültürdür.
- Karasuk: Demir madeni ilk defa bu kültürde işlenmiştir.
- Tagar: Orta Asya’nın en gelişmiş kültürüdür.
Türk Adının Anlamı ve Türkiye Adı
Türk adına ilk kez Çin kaynaklarında bahsedilmiştir.
- Çinliler: Miğfer
- Uygurlar: Güçlü ve kuvvetli
- Araplar: Terk edilmiş insan
- Wambery: Türemiş, çoğalmış
- Kaşgarlı Mahmut: Olgunluk çağı
- Ziya Gökalp: Töreli ve nizamlı
Türkiye adı ise ilk olarak VI. Yüzyılda Bizans elçisi ‘’Zemarkhos’’ tarafından Orta Asya için kullanıştır.
Ana Yurtta Yaşam ve Göçler
Orta Asya sert ve karasal bir iklime sahip olduğu için en önemli geçim kaynağı hayvancılıktır. Hayvanlara otlak bulma problemi sebebiyle Türkler göçebe bir hayat sürmüşlerdir. Bahar geldiğinde yaylalara çıkılmış, sonbahar mevsimi geldiğinde ise derin vadilere inmişlerdir.
Göçlerin Sebepleri
- Orta Asya’da yaşanan kuraklıklar ve geçen sert kışlar
- Otlakların azalması
- Su kaynaklarının yetersiz olması ve azalması
- Yaşanan salgın hayvan hastalıkları
- Nüfusun artması
- Yeni yerler keşfetme isteği
- Boylar arası meydana gelen mücadeleler
- Çin ve Moğol baskısı
Göçebe Yaşamın Sonuçları
Göçebe yaşamın bir sonucu olarak Türk kültürü değişik yerlere yayılmıştır ve aynı zamanda gittiklerin yerlerin kültür ve dinlerinden de etkilenmişlerdir.
- Yazı çok geç kullanılmıştır.
- Sözlü hukuk olan töre gelişmiştir.
- Mimari, şehircilik gelişmemiştir.
- Bağımsız yaşama arzusu gelişmiştir.
- Merkezi otoriteyi sağlamak zorlaşmıştır.
- Birlik ve beraberlik ruhu gelişmiştir.
- Ordu-millet anlayışı ön plana çıkmıştır.
- Sanat eserleri taşınabilir malzemelerden yapılmıştır.
Yaşanan göçler sonucunda:
- Hunlar = Avrupa’ya (Macaristan)
- Avarlar = Avrupa’ya (Balkanlar)
- Bulgarlar = Avrupa’ya (Balkanlar ve Karadeniz’in kuzeyi)
- Macarlar = Avrupa’ya (Balkanlar)
- Peçenekler = Avrupa’ya (Balkanlar)
- Kıpçaklar = Avrupa’ya (Karadeniz’in kuzeyi)
- Sibirler = Sibirya’ya
- Oğuzlar = Anadolu’ya
Not : Göçler Türk tarihinin bir bütün halinde araştırılmasını zorlaştırmıştır.
