Tarih Çeşitleri Nelerdir?
Kolay tarih olarak bu yazımızda tarih çeşitlerine bakacağız. Tarih, konularına göre ve yazım anlayışına göre iki ana başlık altında çeşitlere ayrılır.
Konularına Göre Tarih
- Genel Tarih
- Resmi Tarih
- Siyasi Tarih
- Uygarlık Tarihi
- Özel Tarih
- İktisat Tarihi
Yazım Anlayışına Göre Tarih
- Hikayeci (Rivayetçi) Tarih Anlayışı
- Öğretici (Pragmatik) Tarih Anlayışı
- Neden – Nasılcı (Araştırmacı – Bilimsel) Tarih Anlayışı
- Kronik Tarih Anlayışı
- Malthusçu Tarih Anlayışı
- Maddeci (Materyalist) Tarih Anlayışı
- Olgucu (Pozitivist) Tarih Anlayışı
- İdealist Tarih Anlayışı
- Annales Ekolü
Şimdi ise başlıklarını verdiğimiz tarih çeşitlerinin detaylarına girelim ve sıra ile açıklayalım.
Konularına Göre Tarih
- Genel Tarih : Tarih biliminin kapsamındaki tüm konuları inceleyen tarih çeşididir.
- Resmi Tarih : Devletlerin kendi milli tarihini inceleyen tarih çeşididir.
- Siyasi Tarih : Uluslararası siyasi olayları, savaş ve barışları, ittifakları inceler.
- Uygarlık Tarihi : Dünya toplumlarının ortaya koyduğu kültür ve medeniyetleri inceleyen tarih çeşididir.
- Özel Tarih : Sadece bir millet veya devletin siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik tarihini inceler.
- İktisat Tarihi : Yaşanan ekonomik gelişme ve değişimlerin tarihsel olaylar üzerindeki etkilerini inceler.
Yazım Anlayışına Göre
- Hikayeci (Rivayetçi) Tarih Anlayışı : Olayların hikaye ve efsaneler biçiminde anlatıldığı tarihti. Heredotos’un yazmış olduğu Historia adlı eser, bu tarih yazım anlayışının ilk örneği olarak kabul edilir.
- Öğretici (Pragmatik) Tarih Anlayışı : Bu tarih yazıcılığının amacı milli birlik ve ahlaki değerleri geliştirmek ve topluma fayda sağlamaktır. Bu anlayışın ilk temsilcisi Thukydides olarak kabul edilir.
- Neden – Nasılcı (Araştırmacı – Bilimsel) Tarih Anlayışı : Bu anlayış xıx. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Bu anlayışla yazılan eserlerde olayın meydana geldiği yer, zaman, bunlar arasındaki neden – sonuç ilişkileri bir bütün olarak ele alınır. Neden – Nasılcı tarih anlayışı objektif bir anlayıştır. Araştırmacı anlayışın öncüsü Alman tarihçi Leopold Von Ranke’dir.
- Kronik Tarih Anlayışı : Her olayın kaydının tutulduğu ve belli bir sıraya göre yazıldığı tarih çeşididir. Bu anlayışın en güzel örneği ise Hitit anallarıdır.
- Malthusçu Tarih Anlayışı : İktisatçı Thomas Robert Malthus tarafından öne sürülen bir anlayıştır. Malthusçu tarih anlayışına göre , artan nüfus karşısında doğal kaynakların sınırlı kalacağı kabul edilir.
- Maddeci (Materyalist) Tarih Anlayışı : Bu anlayışa göre dünya düzenli bir biçimde varlığını sürdüren doğa kanunlarına göre hareket etmektedir. Tarihi şekillendiren ana faktör ise ekonomik üretim ve maddi çıkar ilişkileridir. Bu anlayışın öncüleri ise Karl MArx ve Friedrich Engels’tir.
- Olgucu ( Pozitivist) Tarih Anlayışı : Bu tarih anlayışında olağanüstü faktörlerin etkisi ele alınmaktadır. Olaylarda kişilerin rol ve etkilerine pek önem verilmez. Tarihte bilimsel çalışmalar yapabilmek için meydana gelen olayların neden ve sonuçlarını doğru bir biçimde incelemek gerektiğini savunur. Auguste Comte tarafından savunulan bir tarih anlayışıdır.
- İdealist Tarih Anlayışı : Bu anlayışa göre insan devletin içinde erimiş ve insana herhangi bir hak tanınmamıştır. Materyalizm anlayışına tepki olarak ortaya çıkan bir anlayıştır. İmmanuel Kant tarafından öne sürülen bir anlayış olmakla birlikte Johan Gottilies Fichte ve Friedrich Schiller de önemli temsilcilerindendir.
- Annales Ekolü : Tarihi olayların disiplinlerarası koordinasyon esasına uygun bir biçimde, karşılaştırmalı olarak incelenmesi gerektiğini belirtir. 1929 yılında Marc Bloch ile Lucien Febvre tarafından ortaya atılmış bir tarih anlayışıdır.
Kolay Tarih sitesi olarak tarih çeşitlerini anlattığımız yazımızın sonuna geldik. Bir sonraki yazımda görüşmek dileğiyle…
